अथ चतुर्थोऽध्यायः- ज्ञानकर्मसंन्यासयोग
( सगुण भगवान का प्रभाव और कर्मयोग का विषय )
श्री भगवानुवाच
इमं विवस्वते योगं प्रोक्तवानहमव्ययम् ।
विवस्वान्मनवे प्राह मनुरिक्ष्वाकवेऽब्रवीत् ॥
भावार्थ : श्री भगवान बोले- मैंने इस अविनाशी योग को सूर्य से कहा था, सूर्य ने अपने पुत्र वैवस्वत मनु से कहा और मनु ने अपने पुत्र राजा इक्ष्वाकु से कहा॥1॥
स कालेनेह महता योगो नष्टः परन्तप ॥
भक्तोऽसि मे सखा चेति रहस्यं ह्येतदुत्तमम् ॥ (अथ चतुर्थोऽध्यायः- ज्ञानकर्मसंन्यासयोग )
कथमेतद्विजानीयां त्वमादौ प्रोक्तवानिति ॥
तान्यहं वेद सर्वाणि न त्वं वेत्थ परन्तप ॥ (अथ चतुर्थोऽध्यायः- ज्ञानकर्मसंन्यासयोग )
प्रकृतिं स्वामधिष्ठाय सम्भवाम्यात्ममायया ॥
अभ्युत्थानमधर्मस्य तदात्मानं सृजाम्यहम् ॥
धर्मसंस्थापनार्थाय सम्भवामि युगे युगे ॥
त्यक्तवा देहं पुनर्जन्म नैति मामेति सोऽर्जुन ॥
बहवो ज्ञानतपसा पूता मद्भावमागताः ॥
मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्थ सर्वशः ॥
क्षिप्रं हि मानुषे लोके सिद्धिर्भवति कर्मजा ॥
तस्य कर्तारमपि मां विद्धयकर्तारमव्ययम् ॥
इति मां योऽभिजानाति कर्मभिर्न स बध्यते ॥
कुरु कर्मैव तस्मात्वं पूर्वैः पूर्वतरं कृतम् ॥
तत्ते कर्म प्रवक्ष्यामि यज्ज्ञात्वा मोक्ष्यसेऽशुभात्॥
अकर्मणश्च बोद्धव्यं गहना कर्मणो गतिः ॥
स बुद्धिमान्मनुष्येषु स युक्तः कृत्स्नकर्मकृत् ॥
Overview
Article Name | अथ चतुर्थोऽध्यायः- ज्ञानकर्मसंन्यासयोग |
अथ चतुर्थोऽध्यायः- ज्ञानकर्मसंन्यासयोग | Click here |
Category | Badisoch |
Telegram | |
---|---|
Official Website | Click here |
( योगी महात्मा पुरुषों के आचरण और उनकी महिमा )
ज्ञानाग्निदग्धकर्माणं तमाहुः पंडितं बुधाः ॥
कर्मण्यभिप्रवृत्तोऽपि नैव किंचित्करोति सः ॥
शारीरं केवलं कर्म कुर्वन्नाप्नोति किल्बिषम् ॥
समः सिद्धावसिद्धौ च कृत्वापि न निबध्यते ॥
यज्ञायाचरतः कर्म समग्रं प्रविलीयते ॥
( फलसहित पृथक-पृथक यज्ञों का कथन )
ब्रह्मैव तेन गन्तव्यं ब्रह्मकर्मसमाधिना ॥
ब्रह्माग्नावपरे यज्ञं यज्ञेनैवोपजुह्वति ॥
शब्दादीन्विषयानन्य इन्द्रियाग्निषु जुह्वति ॥
आत्मसंयमयोगाग्नौ जुह्वति ज्ञानदीपिते ॥
स्वाध्यायज्ञानयज्ञाश्च यतयः संशितव्रताः ॥
प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणायामपरायणाः ॥
अपरे नियताहाराः प्राणान्प्राणेषु जुह्वति ।
सर्वेऽप्येते यज्ञविदो यज्ञक्षपितकल्मषाः ॥
नायं लोकोऽस्त्ययज्ञस्य कुतोऽन्यः कुरुसत्तम ॥
कर्मजान्विद्धि तान्सर्वानेवं ज्ञात्वा विमोक्ष्यसे ॥
( ज्ञान की महिमा )
सर्वं कर्माखिलं पार्थ ज्ञाने परिसमाप्यते ॥
उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्वदर्शिनः ॥
येन भुतान्यशेषेण द्रक्ष्यस्यात्मन्यथो मयि ॥
सर्वं ज्ञानप्लवेनैव वृजिनं सन्तरिष्यसि ॥
ज्ञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात्कुरुते तथा ॥
तत्स्वयं योगसंसिद्धः कालेनात्मनि विन्दति ॥
ज्ञानं लब्धवा परां शान्तिमचिरेणाधिगच्छति ॥
नायं लोकोऽस्ति न परो न सुखं संशयात्मनः ॥
आत्मवन्तं न कर्माणि निबध्नन्ति धनञ्जय ॥
छित्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत ॥
श्रीकृष्णार्जुनसंवादे ज्ञानकर्मसंन्यास योगो नाम चतुर्थोऽध्यायः ॥4॥
हर जानकारी अपनी भाषा हिंदी में सरल शब्दों में प्राप्त करने के लिए हमारे फेसबुक पेज को लाइक करे जहाँ आपको सही बात पूरी जानकारी के साथ प्रदान की जाती है । हमारे फेसबुक पेज को लाइक करने के लिए यहाँ क्लिक करें ।
[…] अध्याय सांख्ययोग-नामक दूसरा अध्याय कर्मयोग- तीसरा अध्याय ज्ञानकर्मसंन्यासयोग- चौथा अध्याय […]